Hiç bir ağız
ve nefes kokusu kanserin habercisi olabilecek kadar
özgün, sadık ve yegane değildir.
Kanserin ilk belirtisi ağız ve nefes kokusu değildir.
Ancak sonuncu belirtilerinden bir tanesi olabilir.
Ağız kokusunun sebepleri arasında kanseri saymak (yanlış değildir fakat) abartılmamalıdır.
Çünkü ağız ve
nefes gaz profiline bakarak hiç bir hastalığa teşhis konulamaz.
Akciğer kanserli hücreler (CALU-1) laboratuar ortamında çoğaltıldığında, yani
kültürü yapıldığında, bulundukları ortama 2,3,3-trimethylpentane, 2,3,5-trimethylhexane,
2,4-dimethylheptane ve 4-methyloctane gazlarını salmaktadır. (Filipiak W, 2008).
Bu gazların metillenmiş alkanlar olduklarına dikkat ediniz. Bu grup madeler
akciğer kanserli bireylerin nefeslerinde de tespit edilmiştir. Aşağıdaki tabloda
bu gazların bulunduğunu göreceksiniz.
Bu gazlar literatürde
başka çalışmalarda da tespit edilmiştir. Akciğer kanserli bir başka hücre (A549)
kültürüne bronş epitel hücreleri ve insan fibroblastları ilave edilmiş, ortama
hangi gazların salındığı incelenmiştir. 2-pentanone and 2,4-dimethyl-1-heptene
gazlarının yüksek olduğu görülmüştür (Filipiak W, 2010).
Bir başka akciğer
kanserli hücre (NCIH2087) kültüründe 2-ethyl-1-hexanol ve 2-methylpentane
gazları tespit edilmiştir. (Sponring A, 2009). O halde bir genelleme
yapıldığında alkol, keton, alkanlardan oluşan bir gaz
topluluğu bulunduğu görülmektedir. Fakat bunlar doku kültürü çalışmaları olup
bağlayıcı değildir.
Akciğer kanserli hastaların nefeslerinde 103 farklı
gaz tespit edilmiştir, Bunların üçte biri hidrokarbon (0.7 - 107.3 ppb)
dur. Ayrıca keton (5.8-145.9 ppb), aldehit, asit, alkol (13.5-453.7 ppb), azot
içeren bileşikler, furan ve furan türevleri de bulunmuştur.
17 akciğer kanserli
hastayı, 170 kontrol bireyinin nefes gazlarında en fazla ayırt edenin
formaldehit
ve iso-propanol olduğu gösterilmiştir (Wehinger
A, 2007) Ayrıca akciğer kanserli hastalarda nefesten gen paçalarının atıldığı da
gösterilmiştir. (Carpagnano GE, ,2010) Fakat
nefeste hücre bulunmaz. 65 akciğer kanseri ve 31 sağlıklı bireyde
karşılaştırmalı yapılan incelemede kanserli hastaların nefeslerinde bulunan ama
sağlıklı bireylerin nefeslerinde bulunmayan şu maddelerdir.
(Ligor M, 2009) n=65 | (Phillips M, 2008) n=193 |
1-propanol, 2-butanone, 3-butyn-2-ol, benzaldehyde, 2-methyl-pentane, 3-methyl-pentane, n-pentane n-hexane. | Isopropyl
alcohol; 4-penten-2-ol; ethane; 1,1,2,trichloro-1,2,2,-trifloropropene;
1-propene; hexanedione; 5,5-dimethyl- 1,3-hexadiene; 3-hexanone, 2-methyl-comphor; benzoic acid; ethyl ester; Pentanoic acid; tetroxane; benzophenone; Furan; benzene ve diğerleri. |
108 bronkoskopi hastasının nefes örnekleri incelenmiş, biyopside kanser teşhis
konulan 60 kanserli hastanın nefesleri ile diğerlerinin gaz deseni
karşılaştırılmıştır. 22 farklı gazın kanserli hastaları %100 hassasiyet, %82.3
özgünlük ile ayırt edebildiği görülmüştür. Bu gazlar prensip olarak, 600
dalton’dan hafif, C4-C20 alkanlar, metillenmiş alkanlar ve
benzen derivatlarıdır. (Phillips M, Gleeson K, 1999) (Phillips M, Cataneo
RN, Cummin ARC, 2003) Başka kaynaklara göre duyarlılığının %84.5, özgünlüğünün
%73.5 olduğunu hesaplamıştır. (Phillips M, 2008)
51 meme kanserli kadın ile 42 sağlıklı kadının nefesleri karşılatırıldığında şu
5 maddenin yüksek miktarda bulunduğu tespit edilmiştir: 2-propanol (propil
alkol), 2,3-dihydro-1-phenyl-4(1H)-quinazolinone, 1-phenyl-ethanone (acetophenone),
heptanal, ve isopropyl myristate. Bunlardan heptanal
kanser biyomarkırıdır. 2,3-dihydro-1-phenyl-4(1H)-quinazolinone'ın analogları
anti kanser etkili maddelerdir. Acetophenone'in meme karsinoma hücreleri üzerine
potansiyel antiinvazif aktivitesi vardır. (Phillips M, 2006).
Meme kanserinde nefes testinin
hassasiyeti %93.8, özgünlüğü %84.6 bulunmuştur. (Phillips M, 2006). Aşağıdaki
gazlar 54 meme kanseri olan kadınların nefeslerinde tespit edilmiştir, kontrol
grubu olarak 204 sağlıklı kadında bulunmadığı görülmüştür (Phillips M, 2010 B). Okuyucu bunları öğrenmek yerine göz gezdirip fikir
edinmelidir. Bu gazların VOC grubu hidrokarbonlar olduğuna dikkat ediniz:
(Ligor M,
2009) |
(Phillips M, 2003 A) |
Cyclopropane,
ethylidene; 1,4-Pentadiene; 1,3-Butadiene, 2-methyl-; Cyclotetrasiloxane, octamethyl-; 3-Ethoxy-1,1,1,5,5,5-hexamethyl-3-(trimethylsiloxy)trisiloxane; Benzoic acid, 4-methyl-2-trimethylsilyloxy-, trimethylsilyl ester; D-Limonene; Cyclohexene, 1-methyl-5-(1-methylethenyl)-; Cyclohexene, 1-methyl-5-(1-methylethenyl)-; Benzene, 1,2,3,5- tetramethyl-; Benzene, 1-ethyl-3,5-dimethyl-; Tridecane; Dodecane; Undecane; Tetradecane; Tridecane; Pentadecane; Acetic acid, 2,6,6-trimethyl-3-methylene -7-(3-oxobutylidene)oxepan-2-yl ester ve daha yüzlercesi... |
Nonane;
Tridecane, 5-methyl; Undecane, 3-methyl; Pentadecane, 6-methyl; Propane,
2-methyl; Nonadecane, 3-methyl; Dodecane, 4-methyl; Octane, 2-methyl |
Meme kanserli
doku artmış oksidatif stres ve sitokrom P450 oksidaz enzim indüksiyonu ile
karakterizedir. Membrandaki doymamış poliyağ asitlerinin lipit peroksidasyonuna
sebep olması kanserleşmenin tetiğini çekmektedir.. Sonuçta P450 enzimleri
tarafından katabolize edilen alkanlar ve metillenmiş alkanlar üretilmektedir.
Asbest solunması sonucunda
malign mesothelioma, asbestoz, interstitial pulmonary fibrosis, plevral plaklar,
plevral kalınlaşma, akciğer kanseri meydana gelebilmektedir. Bu hastalarda
nitröz oksit (NO), peroksit (H2O2), aldehyde, ethan,
pentan ve alkan'lar ekshale edilmektedir. Araşidonik asit yıkımına bağlı 8-isoprostane
ekshale edilmektedir. (Chapman EA, 2010)
Mide kanserli 3 hastadan hem nefes hem de mide dokusandan emisyona uğrayan
gazlar incelenmiş, Acetone, carbon disulfide, 2-propanol, ethyl alcohol ve ethyl
acetate kontrol grubuna göre daha yüksek bulunmuştur. (Ligor T, 2007)
İlginçtir ki, köpeklerin koklayarak kanseri tespit edebiliyor olması bilime ışık
tutmuştur. Bazı kaynaklara göre gelecekte tomografiye gerek olmadan (radyasyon
almadan) akciğer atılımlı gazları okuyarak akciğer kanserini erken teşhis etmek
rutin uygulamaya sokulacaktır (Mazzone PJ, 2012) 193 kanser şüpheli vakayı ve
211 kontrol bireyini başarılı bir şekilde nefes gazlarından ayırmak mümkün
olmuştur. Hassasiyeti %84.6, özgünlüğü %80 dir. Eskiden terk etmiş olsa bile
sigara içenlerde nefesten bu biyomarkırların tespiti yanlış pozitif sonuca sebep
olmamaktadır. (Phillips M, Altorki N, Austin JHM,2007) Yine bazı yazarlara göre
akciğer kanseri, KOAH, sarkoidoz ve diğer akciğer hastalıklarında volatil olan
ve olmayan sayısız gaz vardır. Bunların desenlerinin tespit edilmesi, güvenli,
özgün ve tarama testi olarak kullanılacak kadar ucuzdur. (Amann A, 2011)
Burada adı geçen gazlar VOC ve LEL gazlardır. Bu
gazlar LEL veya PID sensorlar ile algılanabilir. Bunları tespit edebilmek için
bu sensorların en az bir tanesinin bulunduğu bir cihaz kullanıyor olmak gerekir. Halimeter
ve OralChroma
bu gazları tespit edemez. Ancak
Halitor
gibi organik gazları tespit edebilen cihazlar
ile bu gazlar tespit edilebilir. Photo Ionisation (PID) ve Low explosive limit (LEL)
sensoru ile şu gazlar ölçülebilmektedir