AĞIZ ve NEFES KOKUSU GAZLARI
Hepimiz bir kokunun gazlardan meydana geldiğin hep göz ardı ederiz. Aslında uçucu moleküller (gazlar) koku alma organımıza ulaşıp orada koku algısı oluşturduğuna göre koku almak aslında bir gazı koklamak ile meydana gelir.
O halde ağız kokusu hangi gazlardan meydana gelir ?
Ağız kokusu 3 ana grup gaz ile meydana gelir
1- Kükürtlü ağız ve nefes kokusu gazları
Ağız kokusunun büyük bölümü kükürtlü gazdır. Ağızda 75 ppb (Rösing CK,
2011) ile 250 ppb (Suzuki N, 2011) arasında kükürtlü gaz bulunur fakat
0.7 ppm'e kadar kabul edilebilir olarak bulunur. Hatta 2ppm'e kadar normal kabul edlen yayınlar vardır. Ancak sigara kullanımı, karaciğer infeksiyonu,
yetmezliği veya yağlanması bulunduğunda, alkolizmde nefeste kükürtlü gazlar
görülür. Aksi halde kükürtlü gazlar nefese çıkmaz, daima ağızda bulunur.
Ağızda başlıca H2S oluşur. Daha sonra metilsülfit ve daha sonra dimetilsülfite dönüşür. Ağızda biriken H2S bakterileri ve insan hücrelerini rahatsız eder ve uzaklaştırılmaya
çalışılır. Bu amaç ile H2S'e metil (solda pembe işaretli molekül) bağlanır.
Bu şekilde metil sülfit gazı oluşur. Bu gaz H2S ten daha kötü kokar. Bir
sonraki aşamada H2S uzaklaştırılmaya çalışılırken bir kere daha metil (sağda)
bağlanır ve çok daha çirkin kokulu olan dimetil sülfit ortaya çıkar. Kural
olarak bir molekül metillendikçe çirkin kokulu olmaya başlar. Bu durumda
zaten çirkin kokulu olan H2S gazı iki kere metillenmiştir ve çok daha çirkin kokmaya
başlar.
2- Azotlu ağız ve nefes kokusu gazları
Amonyak (NH3) en sık rastlananıdır. Ağızda bakteriler sebebiyle hep vardır.
Midede Helicobacter pylori sebebi ile de oluştuğu söylenir. Nefeste 400-2390
ppb arasında bulunur (Diskin AM,2003). Tonsillit ve farinjit sırasında da azot bazlı gazlar ağız ve burun kavitesinde tespit edilebilir. Ayrıca azot metabolizması hastalıklarında
(gut, protein emilim bozuklukları, yaşlılık, açlık durumunda ve aminoasit
metabolizması bozukluklarında nefeste amonyak yükselir. Hücreler çeşitli
hastalıklar sebebiyle stres altında kaldığında NO, NO2, N2O gibi diğer azotlu
gazları ve nitril grubu gazlar nefes kokusuna karışır. Halimeter ve Oral chroma bu gazı tespit edemez.
Bu gaz fevkalade uçucudur ve idrar kokusuna benzer çirkin kokuludur.
Bilhassa sabah uykudan uyanınca ağız ve nefesteki konsantrasyonu daha
yüksektir.
3- Organik ağız ve nefes kokusu gazları
Sağlıklı bireyin nefesinde daima şu gazlar bulunur::
Aseton 283-870 ppb (Diskin AM,2003), Metanol 32-1684 ppb (Turner C, 2006),
Etanol 27-153 ppb (Diskin AM,2003), Isopren 212 ppb (Turner C, 2008), Propanol
20 ppb (Enderby B, 2009), Asetaldehit 24 ppb (Turner C, 2006), Butan 24
ppb (Kharitonov SA,2002), Alkanlar (C13-20) 1.5 x10 -10 M/l (Phillips M,
2000), Hidrojen <10 ppm (Hamilton LH, 1998).
O halde sağlıklı bireylerin de nefeslerinde az veya çok bir miktar koku
bulunabilir. Halimeter ve oral chroma ile tespt edilemez.
Şu hastalıklarda nefesteki kokulu gazlar yükselir:
Diyabet ,uyku apnesi, Helicobacter pylori infeksiyonu, orak hücreli anemi,
astım, göğüs kanseri, akciğer kanseri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı
(KOAH ), kistik fibroz, siroz, üremi, böbrek yetmezliği, trimetilaminüri,
(Whittle CL, 2007) (Ciaffoni L, 2011), bağırsak inflamasyonu, (Kokoszka
J,1993), ülseratif kolit (Sedghi S,1994), (Pelli MA, 1999), Crohn's hastalığı
(Pelli MA, 1999), tüberküloz (verem) (Phillips M,2010), şizofreni (Phillips
M, 1995), pnömoni (Julak J, 2006), asbest solumaya bağlı akciğer hastalıkları
(Chapman EA, 2010), mide kanseri (Ligor T, 2007), kalp krizi (angina pectoris)
(Phillips M, 2003).
Bu günün teknolojisi ile foto iyonizasyon detektörü (PID sensor)
ve Low explosive limit (LEL) sensoru ile ağızda ve nefeste
ölçülebilen gazlar için tıklanabilir 📎.
Kaynak:
• Aydın M. Teşhisten tedaviye Ağız kokusu. Özyurt matbası. Ankara, 2023
• Aydın M. , Harvey-Woodworth CN. Halitosis: a new definition and classification. Br Dent J, 2014; 217: E1 doi 10.1038/sj.bdj.2014.552
• Philips M. Analysis of Organic Compounds in Breath. In disease markers in exaled breath. pp 219-231. eds Marczin N, Kharitonov SA, Yacoub MH, Barnes PJ. Marcel Dekker , New york, 2002
• Phillips M, Altorki N, Austin JHM, Cameron RB, Cataneo RN, Kloss R, Maxfield RA, Munawar MI, Pass HI, Rashid A, Romi WN, Schmitt P, Wai J. Detection of lung cancer using weighted digital analysis of breath biomarkers. Clinica Chimica Acta, 2008; 293:76-84.
• Phillips M, Altorki N, Austin JHM, Cameron RB, Cataneo RN, Greenberg J, Kloss R, Maxfield RA. Prediction of lung cancer using volatile biomarkers in breath. Cancer Biomarkers, 2007; 3:95-109
• Amann A, King J, Kupferthaler A, Unterkofler K, Koc H, Teschil S, Hinterhuber H. Exhaled Breath Analysis- Quantifying the Storage of Lipophilic Compounds in the Human Body. Proceedings of ECOpole, 2009; 3(1):9-12
• Al-Kateb H, de Lacy Costello B, Ratcliffe NM. An investigation of volatile organic compounds from the saliva of healthy individuals using headspace -trap/GC-MS J. Breath Res. 2013; 7: 036004
Bazı linkler:
Bu gazlar nasıl ölçülür 📎
Ağız kokusunda bu günkü durum 📎
Bu gazları hangi cihaz ölçer 📎
Dr Murat Aydın 📎
Ağız kokusu muayenesi nerde yapılır 📎
Bu sitedeki ve sitenin alt sayfalarındaki her hangi bir bilgiden izinsiz (ç)alıntı yapanlar hakkında yasal haklarım saklıdır. Kaynak gösterilmeden kullanılamaz.
5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 36 ve 37. maddesine aykırı alıntı yapmak suç teşkil etmektedir. Ayrıca internet ortamında yapılan yayınların düzenlenmesi ile ilgili olarak 4 Mayıs 2007 tarihinde kabul edilen 5651 sayılı internet yasasına göre de bu durum cezai işlem gerektirmektedir. Buradaki bilgiler kullanıcıya fikir vermek ve destek sağlamak içindir. Muayene, tanı, tıbbi tavsiye, konsültasyon ve teşhis yerine geçmez. Bu sitede çerez kullanılmaktadır. 📎